Η Ιστορία της Ελιάς και η καλλιέργεια

Η Ελία,ελαιόδενδρο η λιόδεντρο με επιστημονική ονομασία Ελαία(Olea) ανήκει στο βασίλειο των φυτών και είναι γένος καρποφόρων της οικογένειας των Ελαιοειδών.

Απο αρχαιοτάτων χρόνων η ελιά έφτασε στην Ελλάδα την εποχή του χαλκού όπου οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ως κύρια πηγή λίπους αντί του ζωικού.

Η πιθανή καταγωγή της Ελιάς είναι απο το χώρο της ανατολικής μεσογείου οπου η αρχαία Ελληνική παράδοση αναφέρει ως πατρίδα της Ελιάς την Αθήνα.

Υπήρξε σύμβολο της Θεάς Αθηνάς η οποία δώρισε στην ανθρωπότητα την πρώτη Ελιά στην Ακρόπολη.

Η παραγωγή ελαιολάδου απο τους αρχαίους Έλληνες γινόταν σε λίθινα πιεστήρια καθώς και σε σκάφες απο πηλό για να παράγουν εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο που δεν διαφέρει και πολύ απ’το σημερινό.

Η ιστορία του ελαιολάδου ξεπερνάει τα 4000 χρόνια και τα οφέλη της διατοφικά όσο και θεραπευτικά είναι τεράστια.

Ο καρπός της ελιας είναι εξαιρετική πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων.Περιέχει μέταλλα,φυτικές ίνες και βιταμίνη Ε που είναι φυσικό αντιοξειδωτικό.

Η πρώτη αναφορά σχετικά με της θεραπευτικές ιδιότητες του ελαιολάδου έγινα απο τον Ιπποκράτη,πατέρα της ιατρικής ο οποίος χρησιμοποιούσε ελαιόλαδο για τη θεραπεία των ασθενών του.

Αξίζει να σημειωθεί η αναφορά του Όμηρου που ονόμασε το ελαιόλαδο ως υγρό χρυσάφι.

Η σημαντικότητα της Ελιάς απο αρχαιοτάτων χρόνων έγινε σύμβολο σοφίας και ειρήνης.

Οι νικητές των αρχαίων Ολυμπιακών αγώνων ως έπαθλο λαμβάναν ενα στεφάνι ελίας(Κότινος) που κόπηκε με χρυσό μαχαίρι απο αγριελιά.

Η Ελιά έπαιξε σημαντικό ρόλο στις τέχνες,τον πολιτισμό και την εκπαίδευση.

Την συναντάμε σε πολλούς πίνακες ζωγραφικής σπουδαίων ζωγράφων απο το μακρινό παρελθόν μέχρι και σήμερα.Αναφορά για την ελιά καθώς και το ελαιόλαδο θα ακούσουμε να γίνεται και σε πολλά δημοτικά τραγούδια.

Σε περιοχές της Μεσογείου υπάρχουν πολλά μουσεία ελιάς και λαδιού που εκθέτουν τον τρόπο καλλιεργιας και την συγκομιδή της ελιάς.

Ενα απ’αυτά που παρουσιάζει μεγάλη επισκεψιμότητα είναι το Μουσείο ελιάς και Ελληνικού λαδιου στην Σπάρτη.

Κατευθυνόμενοι προς το σήμερα η ελιά παίζει σημαντικό ρόλο στην περιβαλλοντική εκπαίδευση η οποία έχει εισέλθει σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση παγκοσμίως στην παραγωγή πίσω απο την Ισπανία και την Ιταλία με μεγάλες ποσότητες να εξάγονται και άλλες να καλύπτουν τις ανάγκες του ενδοχώριου εμπορίου.

Η καλλιέργεια είναι το πιο σημαντικό βήμα για να παράγουμε τον ελαιόκαρπο και εν συνεχεία το πολύτιμο ελαιόλαδο.

Η καταλληλότητα του κλίματος της χώρας μας ευνοούν την καλλιέργεια της ελιάς καθώς χαρακτηρίζεται απο ήπιους υγρούς χειμώνες και ζεστά ξηρά καλοκαίρια.Ωστόσο περιοχές που η θερμοκρασία πλησιάζει τους μηδέν βαθμούς θεωρείται απαγορευτική η εγκατάσταση ελαιώνα.

Η ανάπτυξη της ελιάς ευνοείται σε περιβάλλων που η ηλιοφάνεια κυμαίνεται απο 2400-2700 ώρες ανα έτος.Επίσης να αναφέρουμε πως περιοχές με λιγότερο απο 300mm βροχοπτώσεων ανα έτος το χώμα θα πρέπει να έχει ικανότητα συγκράτησης του νερού η δυνατότητα συμπληρωματικής άρδευσης.Στην αντίπερα όχθη αν οι βροχοπτώσεις ξεπερνούν τα 500mm ανα έτος το χώμα θα πρέπει να χαρακτηρίζεται ως επαρκούς αποστράγγισης.

Ενα μεγάλο πλεονέκτημα που χαρακτηρήζει την ελιά είναι οτι μπορεί να καλλιεργηθεί σε κάθε εδαφικό τύπο αρκεί να υπάρχει ικανοποιητική στράγγιση.Ιδιαιτέρως ευνοείται σε χώμα που υπάρχει παρουσία ασβεστίου,κάλιου και βορίου καθώς και η οξύτητα κυμαίνεται μεταξύ 7-8.

Η προετοιμασία του εδάφους ελαιώνα συνιστάται να ξεκινήσει 12-18 μήνες πρίν την φύτευση όπου η καλλιέργεια ψυχανθών θα κάνει το χώμα μας πιο γόνιμο.Συστηματικά αφαιρούμε τα ζιζάνια με μηχανικά μέσα.Αν το απαιτεί η περιοχή και υπάρχει δυνατότητα θα ηταν χρήσιμο να γίνει εγκατάσταση αρδευτικού συστήματος.Λίγο πρίν την φύτευση γίνεται η λίπανση.

Στην Ελλάδα θα συναντήσουμε αρκετές ποικιλίες.Μερικές απο τις πιο γνωστές είναι η Κορωνέικη που αγγίζει περίπου το 60% των ελαιώνων και ακολουθεί η Τσουνάτη.

Ο κύκλος καλλιέργειας αρχίζει τον Φεβρουάριο με το κλάδεμα αφότου γίνει η συγκομιδή.Το κλάδεμα είναι μια διαδικασία που θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την παραγωγικότητα του δέντρου.Αυτό απαιτεί γνώση και πολύ αγάπη αφού ενα λάθος κλάδεμα μπορεί να αποφέρει ανυπολόγιστη ζημιά.Αφου γνωρίζουμε της ανάγκες του κάθε δέντρου προχωράμε στο κλάδεμα που μέσα απ’αυτο επιτρέπουμε σε αέρα και ήλιο να φτάσουν στον καρπό.

Κατόπιν περνάμε στο στάδιο της λίπανσης εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο.Γρασιδι και ζιζάνια που βρισκονται κάτω απο το δέντρο πρέπει να αφαιρούνται ώστε η απορρόφηση νερού και θρεπτικών συστατικών να γίνεται χωρίς κανένα εμπόδιο.

Πρός το τέλος Μαίου τα λευκωπά μονοπέταλα άνθη θα κάνουν την παρουσία τους για να μας υπενθυμίσουν οτι το καλοκαίρι είναι κοντά και ο αργότης πρέπει να είναι προετοιμασμένος να έρθει αντιμέτωπος με το μεγαλύτερο εχθρό του ελαιόδεντρου που ακούει στο όνομα ”Δάκος”.

Ο δάκος είναι ένας απο τους μεγαλύτερους εχθρούς χωρίς αυτό να σημαίνει οτι οι υπόλοιπες ασθένειες και εχθροί είναι αδίαφορες.Μερικοί εχθροί είναι οι Ασπιδιώτος,Καλόκορις,Φλοιτρίβης,Λεκάνιο,Μαργαρόνια,Πολλίνια,Κυκλοκόνιο,Ευτυπίωση,Καρκίνωση,Κερκοσπορίαση,Φόμα,Βούλα της ελιάς και πολλές ακόμα.

Η συγκομιδή του ελαιοκάρπου ξεκινά απο τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο και πραγματοποιείται με παραδοσιακά μέσα η και σύγχρονα.Ανάλογα την περίοδο που θα διαλέξουμε για την συγκομιδή θα πάρουμε την ανάλογη ποιότητα ελιάς και λαδιού.Κατά τους πρώτους μήνες της η ελία και το λάδι εχουν ανοιχτό πράσινο χρώμα και πικάτικο όπου το αποκαλούμε ”αγουρελαιο”.Οι πρώιμες ελίες σε σχέση με της πιο ώριμες του Δεκεμβρίου παράγουν μικρότερη σοδειά αλλα η γέυση τους είναι πιο έντονη.Οι ώριμες ελιές έχουν μωβ προς μαύρο χρωμα.